گفتگو با استاد طاهرزاده درباره نسبت انقلاب اسلامی و تمدنسازی نوین اسلامی
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه‌ی «گام دوم انقلاب» که به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی خطاب به ملت ایران صادر کردند، «ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظم‌ی (ارواحنا فداه)» را «آرمان بزرگ انقلاب اسلامی» دانستند.
در مسیر طی شده در ۴۰ سال گذشته، پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری نظام اسلامی با موفقیت توأم بوده و در مقطع فعلی، انقلاب در مرحله‌ی «دولتسازی اسلامی» قرار دارد. گامهای بعدی این زنجیره، شکل گیری جامعه‌ی اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی خواهد بود.
در این گفتگو به واکاوی «نسبت انقلاب اسلامی و تمدنسازی نوین اسلامی» و تبیین مسائل پیشروی این حرکت پرداخته شده است.
آیا به راستی چشم‌انداز ایجاد یک تمدن نوین اسلامی در امتداد حرکت انقلاب اسلامی ایده‌ای مبتنی بر واقعیات و شدنی است؟ در صورت پاسخ مثبت، چه ویژگیها و مولفه‌هایی انقلاب اسلامی را تبدیل به یک انقلابِ تمدنساز کرده است؟
در انقلاب اسلامی نظر به ایده و آرمانی است که آن ایده و آرمان، رویکرد تمدنی دارد و چیزی است ماوراء یک حرکت سیاسی برای تشکیل یک نظام سیاسی، و آن عبارت است از ایده‌‌ی به ظهور انسانی که بنا دارد تعریف دیگری از زندگی را برای خود ترسیم کند؛ زندگی متعالیِ قدسی که تمام مناسبات شخصیت انسان در نسبت با خدا و رهنمودهای الهی شکل بگیرد. اینجاست که میتوان گفت انقلاب اسلامی از ابتدا به سوی تحقق تمدنی خیز برداشته که غیر از تمدن غربی است و بدین لحاظ نام آن را «تمدن نوین اسلامی» باید گذاشت.
رهبر انقلاب از طرفی مرحله‌ی تشکیل دولت اسلامی را قبل از شکلگیری جامعه‌ی اسلامی میدانند و از طرف دیگر سازوکارهای حکومتی جمهوری اسلامی بر پایه مردمسالاری و انتخابات است. جمع این دو گزاره چگونه ممکن است؟ به عبارت دیگر چگونه ممکن است جامعه‌ای که هنوز اسلامی نشده است، دولت اسلامی را شکل دهد؟
دولت اسلامی باید توسط کسانی تشکیل شود که مؤمن به آرمانها و اهداف انقلاب اسلامی باشند و بر این مبنا است که دولت اسلامی شکل میگیرد و در این راستا رابطهای متقابل بین مردمسالاری دینی و دولت اسلامی برقرار میشود، و به همین جهت جایگاه شورای نگهبان معنادار است تا کسی که متعقد به آرمانهای انقلاب نیست، تأیید نشود. از آن مهمتر انقلاب اسلامی سعی دارد اسلامیت مسلمانان را برجسته کند تا آنها خود به خود به انتخاب کسانی سوق داره شوند که تراز دولت اسلامی هستند.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در بیانات خود «سبک زندگی» را به منزله‌ی «بخش نرم افزاری تمدن» قلمداد کرده‌اند. از سوی دیگر بعضا در سبک زندگی جاری و به صورت کلی فرهنگ عمومیمان شاهد مواردی هستیم که فاصله‌ی معناداری با شاخص‌های اسلامی را تداعی میکند. در چنین وضعیتی برای بُرونرفت از این وضعیت و متناسب سازی سبک زندگی جاری مردم با افق جامعه و تمدن اسلامی چه گام‌هایی باید برداشته شود؟
از یک طرف ما شاهد افول روزافزونِ نفوذ استکبار در نظام جهانی هستیم که بر نوعی از زندگی تأکید دارد که انسانها را گرفتار نیهیلیسم میکند، و از طرف دیگر شاهد حضور انقلاب اسلامی در این تاریخ در جهان هستیم که نوعی دیگر از زندگی را مدّ نظر انسانها قرار میدهد. اگر کار به همین صورت جلو برود برعکسِ آنچه در ظاهر مشهود است، شاهد تغییر رویه‌های اساسی در سبک زندگی‌ها به سوی سبکی که به آرمانها و ایده‌های انقلاب نزدیک است، خواهیم بود. متفکران در هر دوره‌ی تاریخی مسائل را در افق عالَم درک میکنند و تفاوت عالِم و جاهل در هر تاریخی به این موضوع بستگی دارد که روی او به کدام طرف است. انقلاب اسلامی با حضور معنوی‌اش در سوریه و یمن و بحرین به مردم قدرت دیدن تاریخی را میدهد که معلوم شود خدا از عالَم غایب نشده تا هر مظلومی بی سر و صدا قربانیِ سیطره‌ی روح استکبار شود.
یکی از نقش آفرینان اصلی و مهم حرکت کشور «نخبگان» و «دستگاه علمی و کارشناسی» است. به نظر میرسد در شرایط فعلی حوزه و دانشگاه و بسیاری از نخبگان هنوز آمادگی و نقش آفرینی موثری در این زمینه ندارند. برای فعالسازی این جریانات و نقش آفرینی موثر و کارآمد نخبگان در فرآیند نظام‌سازی و دولتسازی اسلامی چه باید کرد؟
عمده توجه دادن به آن عزیزان است به اینکه آنچه در حال ظهور است نقش تاریخی و تمدن ساز انقلاب اسلامی است و افول روزافزون تمدن غربی. امید به غرب باید از بین برود. بر پایگاه داشتنِ انقلاب اسلامی، پاسداری از امر قدسی در این تاریخ است و چون گشوده شود، گشایش حضرت حق در آن طلب میشود و این است راهِ فهم رازی که شهداء در افق تفکر ما قرار دادند. این نوعی ارجنهادن به درخشش خدا است در آن حدّ که در تشییع بدن مبارک شهداء نیز آن درخشش احساس میشود، زیرا شهداء گوهر و ذات پنهان انقلاب اسلامی را به صورتی تاریخی به ظهور آوردند، از آن جهت که معنای انقلاب اسلامی آن است که عالَمی را بگشاید و بر پا کند تا سرآغاز تاریخی شود که بشر امروز به دنبال آن است. تذکر به این امر موجب به خود آمدن نخبگان خواهد شد.
در مسیر شکلدهی به دولت اسلامی به عنوان مقدمه‌ی جامعه و تمدن نوین اسلامی با جریانی تحت عنوان «جریان غربگرای داخلی» روبه‌رو هستیم. این جریان از عقبه‌ی تئوریک دامنه‌دار و نیز حمایت سیاسی – رسانه‌ای غرب برخوردار است و در فضای علمی، کارشناسی و مدیریتی کشور نیز ریشه دوانده است. برای مقابله با این جریان و نشان دادن ناکارآمدی آن به عموم مردم چه باید کرد؟
اینها با امید زیادی کار را شروع کردند به گمان اینکه از یک طرف پشتوانه‌ی غربی شان توانایی حضور در انقلاب را جهت استحاله آن را دارد، و از طرف دیگر انقلاب اسلامی در ادامه‌ی خود ناتوان است؛ ولی پس از مدتی در هر دو گمان با شکستِ تحلیلهای خود روبه‌رو شدند، و به همین جهت در حال حاضر بر آنچه قبلاً تأکید کردند، باقی نیستند در حدّی که بعضی چهره‌های این جریان که سخن از فروپاشی نظام میراندند اکنون انقلاب اسلامی را به‌عنوان هویت خود معرفی میکنند!
یکی از مسائلی که همواره مورد تأکید رهبر انقلاب بوده و هست پیشرفت در حوزه‌های گوناگون علم و فناوری و کسب قدرت و اقتدار علمی است. از سوی دیگر این علومِ جدید عموما دارای ریشه‌ی غربی و اومانیستی است. آیا در اینجا با یک تناقض روبه‌رو نمیشویم؟ به بیان دیگر آیا میتوان پیشرفت در علوم جدید و کسب فناوری‌های نوین را با افقِ تمدنسازی نوین اسلامی جمع کرد؟ اگر آری، چگونه و با درک چه نکات و ملاحظاتی؟
انقلاب اسلامی در حال حاضر به لحاظ تئوریک از چنان توانایی برخوردار شده که میتواند جهت سکولارِ این نوع فعالیتهای علمی را تغییر دهد و به جای آنکه با ورود در این علوم در گردونه‌ی آنها قرار گیرد، میتواند آن علوم را از آنِ خود کند.
توصیه و پیشنهاد شما به جریان انقلابی و به‌خصوص «جوانان مومن انقلابی» برای نقش‌آفرینی صحیح در این مسیر و کمک به رهبری نظام برای حرکت به سوی دولت اسلامی و شکلدهی به تمدن نوین اسلامی چیست؟
عمده «فهمِ شرایط تاریخی» است که در آن قرار داریم. شرایطی که انقلاب اسلامی توانسته است ایده‌ها و آرمانهای خود را در مقابل نظام استکباری قوت ببخشد، و نه تنها با همه‌ی دامهایی که برایش پهن کردند، از سخن خود کوتاه نیامد، بلکه جدّیتر از قبل بر کلام خود پافشاری کرد، و وظیفه‌ی ما است که این شرایط را درست درک کنیم.
به نقل از KHAMENEI.IR
مطلب نشریه عهد شماره ۶۱
