“وَ رابِطُوا”: مرابطه از نظر معنا اعمّ از مصابره است. چون «مصابره» عبارت بود از وصلکردن نیروى مقاومت افراد جامعه در برابر شدائد و «مرابطه»، عبارت است از همین وصلکردن نیروها، نه تنها در برابر شدائد، بلکه همه نیروها و کارها، در جمیع شئون زندگى.
اوّلین ندایى که از بشر برخاست و براى اوّلینبار، انسان را دعوت نمود که به امر اجتماع، اعتناء و اهتمام بورزد و آن را از کنج اهمال و زاویه تبعیت حکومتها خارج نموده و موضوعى مستقلّ و قابل بحث حساب کند، ندایى بود که شارع اسلام و خاتم انبیاء علیهافضلالصّلاهوالسّلام سر داد.
خاستگاه کار جمعی و گروهی در طول تاریخ، دوگونه بوده است: یکم. دین، که احیاءگر فطرت است. دوّم. حکومتهای رقیب دین که از این فطرت انسانی، سوء استفاده کردهاند و بهدنبال برآوردن حاجات خود هستند.
مىتوان گفت اراده جامعه، آنقدر قوى است که از فرد، سلب اراده و شعور و فکر مىکند. هر دو حالت فعل و انفعال اجتماع، شعور و فکر را از افراد و اجزاء خود سلب مىکند. و همین معنا، ملاک اهتمام اسلام به شأن اجتماع است؛ اهتمامى که تاکنون نظیرش را در یکى از ادیان و سنن ملّتهاى متمدّن ندیدهایم.
برای حفظ شعائر و حدود، عنصر حکومت به تنهایی ناکارآمد است و باید فریضه امربهمعروف و نهیازمنکر نیز در جامعه رونق داشته باشد. در تشکّل نیز باید این عنصر، واجب و فراگیر باشد تا ارزشها و آرمانهای تشکیلات، حفظ شود. بسندهکردن به ساختار و مدیریت، یک نقص است.
تشکّلها نباید از توجّه به ابعاد مختلف وجودی انسان غافل شوند و اگر نمیتوانند برای همه آنها برنامه داشته باشند، لااقل به اعضاء خود جهت پیگیری خواستهای جامع درونی، توجّه بدهند.
مدار اداره تشکّلها، حقمحوری است؛ نه اکثریتمحوری. این مهم باید در شکلگیری ساختار، رعایت شود که لازمه آن، ایجاد سازوکاری جهت انجام گفتوگوهای فراوان اعضاء بر سر بهدست آوردن حق و توافق بر سر آن است.
تشکّلهایی که در جامعه اسلامی شکل میگیرند، باید نسبت خود را با ولیّ امر برقرار کنند و از او و منویّات او در افکار، گرایشات و اعمال خود بهره گیرند. این مهم باید در ساختار تشکیلات، نهادینه شود.
همانطور که شبههپراکنی در جامعه اسلامی ممنوع است، اما مغایر با آزادی نیست، در تشکّلها نیز شبههپراکنی مخصوصاً در مسائل اساسی، خطرناک و ممنوع است. شبهات باید بهصورت جمعی و در فضای آرام گفتوگو، مطرح و حل شود. این مهم باید در ساختار و برنامهها دیده شود و فضایی برای نقد و حلّ شبهات، فراهم گردد.
