جلسه اول۶/۹/۹۹
عنوان بحث: تاریخ فقه حکومتی
برای ورود به مساله ولایت فقیه از منظر امام خمینی می بایست با یک نگاه تاریخی کلان و گذرا به این مساله در ادوار مختلف فقهی شیعه پرداخت تا جایگاه حرکت علمی حضرت امام در این مساله روشن تر شود.
در این نگاه تاریخی اجمالا با حرکت کلی فقه هم آشنا خواهیم شد.
بر این اساس و بر مبنای مکاتب مختلف فقهی که ما محور این مکاتب را مدارس و حوزه های علمیه شیعه قرار میدهیم، تاریخ فقه حکومتی و مساله ولایت فقیه را بررسی می کنیم. مدارس و مکاتبی مثل بغداد، حله، جبل عامل، اصفهان، نجف و قم.
۱. مکتب بغداد
شخصیت محوری این مکتب شیخ مفید( متوفای ۴۱۳ ق) است که اول کسی است که اساسا در شیعه مکتب فقهی و کلامی شیعه را تاسیس می کند.
ایشان صراحتا اندیشه مشروعیت حکومت و اختیارات نائبان امام در دوران غیبت را در کتاب المقنعه مطرح می کند و پایه گذار روشنی برای فقه سیاسی شیعه است.
البته در کلام فقهای قبل ایشان مثل کلینی و صدوق هم در ابواب مختلف به صورت پراکنده از اختیارات فقیه و حاکم اسلامی سخن به میان آمده است.
شیخ طوسی (متوفای ۴۶۰) نیز ادامه دهنده مکتب فقهی بغداد و شیخ مفید محسوب می شود.
جلسه دوم ۲۰/۹/۹۹
عنوان بحث: مکتب حله و جایگاه آن در تاریخ تحولات فقه حکومتی
فصل اول: تحولات فقهی مکتب حله
الف-انکار حجیت خبرواحد توسط ابن ادریس به صورت مستقل
ب-تبویب مستقل دانش فقه برای اولین بار توسط محقق حلی
ج- تقسیم روایت به صحیح، حسن، موثق و ضعیف توسط محقق حلی
د- اهتمام بر قرآن در استنباط فقهیی(حجیت ظواهر قرآن)
فصل دوم: ارتباط با اهل سنت
فصل سوم: تعامل با حکومت های وقت مانند مغولان
الف- جلوگیری از نابودی مساجد و کتابخانه و اماکن عام المنفعه
ب- جلوگیری از کشته شدن علماء و دانشمندان
ج-بسط قدرت سیاسی اجتماعی شیعه
جلسه سوم ۲۷/۹/۹۹
عنوان بحث: فقهای مکتب حله
جایگاه ویژه ی محقق حلی و علامه حلی(ره) در تحول فقه حکومتی.
الف- محقق حلی:
۱-تبویب جدید مبنی بر مبانی شیعه با تألیف کتاب شرایع.
۲-تعبیر مرحوم صاحب جواهر از کتاب شرایع به قرآن الفقه.
۳-بیان حق حاکمیت حاکم اسلامی با دوشرط اعلمیت و عدالت و طاغوت و جور دانستن حکومت های دیگر.
۴-بیان کردن شرایع اختیارات و وظایف اسلامی در بیش از دوازده باب فقهی در فروعات مختلف.
ب- علامه حلی:
۱-اولین آیت الله شیعه.
۲-قوت بخشیدن به تعامل میان فقه وسیاست با تألیف های کتب متعدد فقهی، اصولی و کلامی.
۳-شیعه شدن سلطان محمود خدابنده(پادشاه مغول) با فضل و تدبیر ایشان.
۴-پذیرفتن تمامی اخیارات فقیه که تا آن زمان توسط علما بیان شده بود به جز در باب نماز جمعه.
۵-ایجاد موضوعات ابتکاری همانند احتکار و تسعیر(قیمت گذاری) در فقه حکومتی
