درس اصول کتاب «مناهج الوصول الی علم الاصول»؛ استاد امین اسدپور

مَناهج الوصول الی علم الاصول کتابی دوجلدی، شامل یک دوره مباحث الفاظ در علم اصول فقه از امام‌خمینی به زبان عربی است که پس از رحلت ایشان به چاپ رسیده است.

امام‌خمینی در حوزه علمیه قم سه دوره درس خارج اصول فقه تدریس کرده اند که یک دوره آن کامل و دو دوره آن ناقص بوده‌است. روش امام خمینی در تدریس و تألیف بدین صورت بوده که پس از تدریس به نگارش اقدام میکردند. ایشان دوره اول تدریس خارج اصول را از سال ۱۳۲۳ تا سال ۱۳۳۰ برگزار کرد و موفق به تحقیق و تألیف بخش أمارات و اصول عملیه شد. دوره دوم تدریس ایشان از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۷ به طول انجامید و این دوره دربردارنده تمامی بخشهای علم اصول بوده است. دوره سوم تدریس خارج اصول حضرت امام از سال ۱۳۳۷ تا آغاز نهضت در جریان بود که از اول تا بحثهای مربوط به حدیث رفع در اثناء مبحث اصول عملیه بوده است.

مناهج الوصول الی علم الاصول دستاورد بخشی از تدریس دوره دوم ایشان است و ایشان برابر شیوه خود پس از تدریس آن را نگاشته‌است. این کتاب شامل یک دوره کامل مباحث الفاظ است و تاریخ پایان نگارش آن ۲۱ شوال ۱۳۷۳ ه.ق. (۱۳۳۳ ه.ش.) ثبت شده‌است. نکته قابل ذکر اینکه ایشان به هنگام تدریس دوره سوم خارج اصول؛ افزوده ها و اصلاحاتی را در نوشته پیشین خود انجام دادند.

کتاب مناهج‌ الوصول شامل یک مقدمه و پنج مقصد است و به ترتیب مباحث کفایةالاصول آخوند خراسانی سامان یافته. در مقدمه، از چهارده امر بحث شده‌است. مقصد اول، به اوامر؛ مقصد دوم به نواهی؛ مقصد سوم به مفاهیم؛ مقصد چهارم به عام و خاص و مقصد پنجم، به مطلق و مقید اختصاص یافته‌است.

ایشان در هر بحث کوشیده‌است به بیان اصل مطلب بسنده کند و از طرح زواید و بحث‌های خارج از موضوع بپرهیزد. به همین هدف مبحث طلب و اراده را در کتاب نیاورده و در رساله مستقلی آورده‌است. همچنین در هر موضوعی تنها دیدگاه‌هایی را ذکر کرده که آنها را نادرست و قابل نقد می‌دانسته‌. یکی از ویژگی‌های این اثر نقد برداشت‌های فلسفی و گاه کلامی اصولیانی، مانند محمدکاظم خراسانی و محمدحسین اصفهانی است. ایشان همچنین استفاده از اصطلاحات عرفانی را در مباحث اصولی و لفظی نابجا می‌انگارد و نیز یادآور می‌شود این‌گونه مباحث را باید به اهل آن واگذاشت.