وظیفه اصلی طلاب علوم دینی تحصیل است

یادداشتی از محمد فرقانی

«العلماء ورثه الانبیاء». یعنی وظایفی را که انبیاء بر دوش داشته‏اند طلبه، در شرایط امروز، بر عهده گرفته‏ است. این که گفته می شود که «طلبه، سرباز امام زمان(عج) است» نیز به همین خاطر است، زیرا به کاری می پردازد که اگر ولی خدا در جامعه حضور داشتند آن کار را انجام می دادند؛ و آن تربیت و هدایت جامعه است.
طلبه با ورود به عالم طلبگی، از میان فعالیت های مختلف، خدمت به دین الهی را برگزیده است و ثبت نام در حوزه علمیه به معنی اعلام آمادگی برای حضور در خط مقدم جبهه فرهنگی است.
یکی از مسائلی که به مرور گریبانگیر برخی از طلاب -به خصوص طلاب مقدمات- می شود؛ احساس خستگی و کم شدن نشاط طلبگی است. یک فرد وقتی که وارد حوزه علمیه می شود با یک سری از آموزش ها مواجه می شود که ممکن است برای او خسته کننده و کم فایده جلوه کند. برای رفع این مسئله توجه به چند نکته راهگشا خواهد بود.
اول این که بدون شک یک طلبه برای تحقق رسالت تاریخی اش احتیاج به کسب آمادگی و مهارت هایی خاص دارد. پس، عمده توان و وقت طلبه باید صرف آموختن معارف دینی گردد، تا از این نظر غنی و کارآمد گردد.
اساساً مبنای برنامه ریزی حوزه علمیه نیز پاسخگویی به همین نیاز است: «پرورش نیروی کارآمد جهت تولید، تبیین و ترویج احکام الهی». یکی از تمایزهای اصلی حوزه و دانشگاه نیز همین ناظر بودن برنامه ریزی علمی حوزه به عرصه عمل است برخلاف دانشگاه که در آن بسیاری از سرفصل های آموزشی ممکن است هیچ گاه مورد استفاده دانشجو قرار نگیرد.
صرف نظر از این بحث که آیا برنامه ی موجود حوزه جهت تربیت طلبه ی کارآمد، کافی است یا نه؛ هیچ کس مدعی این نیست که سرفصل های آموزشی حوزه در آینده مورد نیاز طلبه نخواهد بود. تک تک علومی که در برنامه درسی حوزه وجود دارد؛ از صرف ساده تا رسائل و مکاسب، ناظر به نیاز آینده علمی طلبه است و هر یک جایگاه ویژه ای در حیات علمی وی دارد.
و مهمتر از همه توجه به این نکته است که خدمات فرهنگی مختلفی که در جامعه ارائه می گردد همه در یک سطح قرار ندارند و با هم متفاوتند. تفاوت این خدمات مانند تفاوت خربزه و گردو است. بوته خربزه در عرض چند ماه به سرعت رشد می‏کند و زمین فراوانی را اشغال می‏نماید و با کمی رسیدگی میوه هایی شیرین و بزرگ می دهد اما پس از یک سال از بین می رود و اثری از آن باقی نمی‌ماند. در مقابل، دانه گردو از روز کاشتن تا هنگام ثمردهی، به سال‌ها رسیدگی احتیاج دارد. پس از مدت ها تلاش و انتظار ثمری می دهد بسیار کوچک و بدون جلوه، اما بسیار مقوی و گران قیمت. و سالیان سال نیز پربار می ماند.
فعالیت های فرهنگی نیز همین گونه اند. برخی با تلاش کم و در مدت کوتاهی ثمره ای چشمگیر می دهد اما دوامی ندارد. و برخی نیز بسیار پر زحمت است و پیگیری زیادی می خواهد اما در عوض بسیار موثر و بادوام خواهد بود. اکثر کارهای حوزوی از جنس ثمردهی درخت گردو هستند و برای آنها باید مشقت زیادی کشید.
«امام‏ بزرگوار ما که‏ توانست‏ با آن دست قدرتمند خود، دنیایى را متحول کند، این حرکت عظیم را به برکت علم انجام داد. اگر امام(ره) عالم نبود، نمى‏شد. کار امام که شوخی نبود. بعد از صدر اسلام، اصلًا با هیچ حرکت دیگرى قابل مقایسه نیست. چه کسى دیگر چنین حرکت عظیمى را انجام داده است؟… امام، این حرکت عظیم را به برکت علم انجام داد.»
حوزه علمیه نیازمند افرادی است با پشتوانه علمی مستحکم، خودساخته، پرتلاش و خستگی ناپذیر که مسئولیت‏ سنگین هدایت جامعه را بر دوش گیرند. تربیت امروز طلاب، برای ثمردهی فرداست.
هر یک از طلابی که امروز در حوزه تحصیل می‏کنند در آینده‏ می‏توانند عالمی ربانی باشند. میان امروز، و آن فردا فاصله‏ای است که با پای همت و مجاهدت طی می‏شود. همه ما می‏توانیم «مطهری» عصر آینده باشیم به‏شرطی که اخلاص و تلاش لازم را از خود نشان دهیم.
پس، از اصلی ترین وظایف طلاب، تحصیل علم است. اما این همه ی وظیفه ی طلبه نیست و فعالیت های علمی نباید باعث شود که طلبه از سایر وظایف خود باز بماند. اگر درس خواندن وظیفه است صله رحم و خدمت به والدین هم وظیفه است. اگر درس خواندن وظیفه است آگاهی از مسائل اجتماعی و سیاسی هم وظیفه است و بسیارند وظایف دیگری که ممکن است توجه بیش از حد به درس مانع از انجام آنها گردد. لذا نکته مهمی که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد داشتن دید جامع نسبت به مسائل زندگی طلبگی است.
و باز هم یادمان باشد که مسیر طلبگی استمرار راه انبیا است پیامبران الهی در راه انجام وظیفه، مشکلات فراوانی تحمل کردند، ولی هیچ‏گاه این مشکلات آنان را از ادامه راه مایوس نکرد.
«قبا را بلند گرفتند و نعلین پای طلبه‌ها کردند، یعنی این که طلبه باید صبور باشد چون در این لباس نمی‎شود با شتاب حرکت کرد.»
مطلب اختصاصی عهد شماره ۱۰